Café Ranger kỳ 3: Ford Ranger, hương cà phê và voi Bản Đôn

Sau khi phơi khô, xay xát, những hạt cà phê nhân màu xám pha lẫn xanh đá được trút vào bao chất kho hoặc bán ngay cho các đại lý thu mua trong vùng. Ở giai đoạn này, độ ẩm của cà phê là một trong những yếu tố rất quan trọng quyết định giá bán và chất lượng hạt cà phê. Nếu độ ẩm quá cao, thì việc lưu kho lâu ngày có thể gây mốc, làm giảm chất lượng, hoặc đem bán ngay cho các đại lý thì người bán sẽ bị ép giá. Chính vì vậy, người làm cà phê buộc phải canh phơi sao cho khô vừa đủ độ, khô quá cũng sẽ bị thiệt vì cà phê nhẹ hơn bình thường.

Ngày thứ 6 của cuộc hành trình, cùng với Ford Ranger, chúng tôi tiếp cận một đại lý thu mua cà phê cũng ở vùng canh tác trọng điểm Buôn Hồ. Tại đây, các hoạt động mua bán không quá tấp nập nhưng đều đặn người ra người vào. Bên trong kho chứa cà phê, Ford Ranger bắt gặp người anh em Ford Everest đang đậu chễm chệ, bên cạnh đó là một chiếc Honda SH, cho thấy sự khá giả của các đại lý kinh doanh cà phê. Không chỉ thu mua cà phê, đại lý này còn là địa điểm phân phối phân bón cho nông dân trong khu vực.

Phía sau kho chứa, tiếng máy nổ xập xình không ngớt và kèm theo đó là những đám khói cuồn cuộn tuôn ra từ một bồn chứa, bốc lên và thoát ra ngoài qua một giếng trời rộng được khoét trên mái nhà. Đám khói trắng sặc mùi ngai ngái của vỏ cà phê tươi đang bốc hơi và cả mùi vỏ khô đang cháy, bởi đây là bồn sấy cà phê với chất đốt chính là vỏ cà phê, đúng theo kiểu “dùng mỡ nó rán nó”.

Phía đầu bên kia của bồn, vỏ cà phê khô đều đặn chảy vào lò đốt, hơi nóng từ lò được một cánh quạt cỡ lớn thổi theo ống dẫn vào bên dưới bồn, sấy cho lứa cà phê tươi đã xay dập vỏ.

Kích thước của lò sấy này không lớn, chỉ có thể chứa khoảng 1,5 tấn cà phê cho một mẻ, và để sấy đến khi đạt chuẩn về độ ẩm thì dàn sấy phải chạy liên tục 12-14 tiếng. Phía bên trong bồn, cứ một vài tiếng thì các công nhân lại tiến hành đảo cà phê một lần. Không chỉ sấy cho riêng cà phê của đại lý, lò này còn nhận sấy cà phê cho nông dân trong vùng nên trong những ngày này lò hoạt động gần như không ngừng nghỉ.

Tại quầy giao dịch, chủ đại lý giới thiệu cho chúng tôi về ba-rem độ ẩm cà phê. Theo đó, cà phê có độ ẩm đạt chuẩn hiện nay là 15 độ và giá giao dịch trên thị trường là giá của cà phê đạt chuẩn về độ ẩm, dưới chuẩn này thì giá thu mua sẽ giảm, hoặc khối lượng cà phê sẽ bị trừ bớt theo một tỷ lệ nhất định dựa trên ba-rem. Sau khi đo và qui đổi từ máy đo Kett, ví dụ cà phê có độ ẩm 16,1 độ thì đối chiếu với ba-rem, khối lượng cà phê sẽ bị trừ đi 1,24%, tức bán 1 tạ thì chỉ được tính là 98,76kg, hoặc vẫn 1 tạ, nhưng giá giảm 1,24%.

Ranger đi buôn và… thua lỗ

Chúng tôi lúc này nảy ra ý tưởng cho Ford Ranger đi buôn cà phê. Đặt mua cà phê nhân của chủ đại lý và yêu cầu lấy loại đạt chuẩn độ ẩm 15 độ. Bốn bao cà phê nhân với tổng khối lượng 271kg có giá trị 11.111.000VND (41.000đồng/kg) được chất lên khoang tải của Ford Ranger. Chúng tôi muốn mua nhiều hơn bởi khoang tải của Ford Ranger có thể chở tới hơn 700kg, tuy nhiên kích thước khoang tải có nắp đậy chỉ chứa được 4 bao nên đành chấp nhận đi buôn nhỏ.

Mua đi và bán lại một là để khám phá qui trình giao dịch cà phê tại thủ phủ Buôn Ma Thuột, hai là để trải nghiệm tính năng của mẫu pickup Ford Ranger trên đường trường trong điều kiện có tải nặng.

Trong những ngày trước đó, chúng tôi đã thử sức Ford Ranger ở ba loại điều kiện địa hình và tải trọng, gồm “đường trường không chở tải”, “đường địa hình không chở tải” và “đường địa hình chở tải”. Lần trải nghiệm này là điều kiện kết hợp thứ tư và cuối cùng của Ford Ranger. Đối với nhóm thực hiện thì đây là điều kiện vận hành thú vị nhất của mẫu pickup này. Với tải là gần 3 tạ cà phê nhân ở phía sau, Ford Ranger trở nên cực kỳ êm đằm. Hệ thống treo nhíp lá trên cầu sau có độ cứng cao, vốn gây ra một ít khó chịu khi không chở tải, thì nay 3 tạ cà phê đã khử đi hoàn toàn độ cứng này, chiếc xe chắc chắn, ổn định, lướt nhanh trên Quốc lộ 14 nối liền Buôn Hồ và Buôn Ma Thuột. Chất lượng đoạn đường không tốt càng làm nổi bật thêm sự thú vị của Ford Ranger lúc có tải, những tiếng “phịch” chắc chắn khi bánh sau cán qua những ổ gà nhỏ tạo nên cảm giác phấn khích, khiến chúng tôi có lúc muốn chở thẳng 3 tạ cà phê này xuống tận Sài Gòn bán, đồng thời hiểu được cảm giác vì sao không ít người dùng xe pickup chấp nhận chở vài bao cát thường xuyên trên xe.

Tải trọng 3 tạ thật ra không phải nhỏ. Đối với các dòng pickup khác thì khối lượng này đủ để làm độ bốc của xe giảm đi đáng kể, nhưng với động cơ 3.2 lít, công suất tới 200 mã lực và đặc biệt mô-men xoắn lên đến 470Nm, thì những bao cà phê này dường như không đủ để gây ảnh hưởng xấu đến khả năng tăng tốc và độ vọt của Ford Ranger. Lao vun vút, đoạn đường gần 40km nối giữa Buôn Hồ và Buôn Ma Thuột trôi qua chóng vánh.

Cà phê được đo độ ẩm bằng máy đo KETT.

Chọn một đại lý kinh doanh cà phê lớn gần thành phố Buôn Ma Thuột, chúng tôi chào bán bốn bao cà phê và được báo giá là vẫn 41.000đồng/kg, nghĩa là gần như chắc chắn không có lãi đồng nào. Đồng ý bán, 4 bao cà phê được dỡ xuống khỏi khoang tải Ford Ranger, trích mẫu đo độ ẩm và cân. Khối lượng cân chính xác 271kg, độ ẩm cũng được đại lý xác nhận là 15 độ và không trừ tiền độ ẩm. Nghĩ thầm vậy là hòa vốn, tuy nhiên khi cầm hóa đơn mua bán giao cho thủ quỹ để xuất tiền, chúng tôi thấy mình bị trừ 1kg, chỉ còn lại 270kg với giá trị 11.070.000VNĐ. Đem thắc mắc hỏi nhân viên đại lý thì được trả lời là “trừ bì”, bốn vỏ bao được xác định là nặng 1kg, chúng tôi lỗ… đúng 41.000 đồng và lỗ thêm công. Ranger và hương cà phê

Vua Edward VII (1841-1910) của Anh từng chế nhạo một cách hài hước về khẩu vị cà phê của người Đức rằng, “bạn có thể khẳng định khi nào bạn vượt qua biên giới để vào nước Đức, đó là khi bạn được uống ly cà phê dở tệ”. Nếu Edward VII còn sống và sống tại Việt Nam, thì nhiều khả năng ông sẽ phải nói rằng, “bạn có thể khẳng định khi nào bạn đặt chân đến Buôn Ma Thuột, đó là khi bạn được thưởng thức ly cà phê thơm ngon nhất Việt Nam.”

Hương vị cà phê thật ra mỗi nơi một khác nhau, tùy thuộc vào văn hóa, phong tục tập quán, cách chế biến và thói quen thưởng thức cà phê của từng vùng. Tuy nhiên, tính riêng trên lãnh thổ Việt Nam, thì vị thơm ngon của cà phê Buôn Ma Thuột đã trở nên rất nổi tiếng và được thừa nhận rộng rãi.

Không đắng kiểu mùi than vì rang quá như cà phê ở khu vực phía Bắc mà cũng không loãng kiểu giải khát với ly lớn nhiều đá như khu vực phía Nam. Cà phê tại đây hầu hết được pha trong các cốc cỡ trung chỉ với một vài viên đá, hoặc thậm chí là những ly rất nhỏ nếu gọi cà phê nóng. Dù là uống với đường hay sữa đặc, hương vị cà phê vẫn được duy trì, không quá đắng gắt mà thơm và rõ hơn bất kỳ vùng miền nào khác.

Đậu Ford Ranger bên vệ đường, chúng tôi vào quán tự thưởng cho mình cho mình ly cà phê sánh một màu đen. Và không chỉ một, nhiều lần gọi liên tiếp 2 ly 1 người như thể về đến Sài Gòn thì không bao giờ còn cơ hội được thưởng thức ly cà phê như vậy.

Khi chíp từng ngụm nhỏ cà phê, vị giác là giác quan cảm thụ nhiều nhất sự đặc biệt của loại thức uống này. Tuy nhiên đối với không ít người thì sự quyến rũ nhất của cà phê nằm ở hương thơm, đặc biệt là trong giai đoạn rang. Rong ruổi vùng ngoại vi thành phố Buôn Ma Thuột cùng với Ford Ranger, may mắn đi ngang một xưởng chế biến cà phê đang tiến hành rang hạt, hương thơm nhẹ phảng phất trong không khí khiến chúng tôi buộc lòng hạ kính Ranger để tận hưởng rõ hơn sự đặc biệt của mùi thơm được tạo ra bởi hàng trăm loại hợp chất toát ra từ những hạt cà phê đang được rang chín tới ngưỡng tỏa hương. Ranger và voi nhà Buôn Đôn Rời Buôn Ma Thuột, chúng tôi đưa Ranger về phía Tây, thẳng hướng Buôn Đôn trong ngày cuối cùng của cuộc hành trình. Càng gần Buôn Đôn, màu đất càng thay đổi dần từ đỏ bazan thành màu vàng nhiều sỏi và khô cằn. Do đặc điểm thổ nhưỡng này nên vùng phía Tây của tỉnh Đaklak (trong đó có Buôn Đôn) không phải là vùng mạnh về cà phê. Tuy nhiên đối với các du khách đến Đaklak, đây là một trong những điểm tham quan nổi tiếng nhất, nơi còn giữ được đôi nét các đặc trưng văn hóa cồng chiêng ở các buôn làng nằm dọc dòng sông Sêrêpôk, và cũng là nơi gần như duy nhất ở Đaklak người ta còn được thấy sự xuất hiện của những chú voi nhà. Thực trạng bảo tồn voi ở khu vực này là một vấn đề nóng khác mà Ford Ranger trong hành trình Café Ranger này ghi nhận được. Vài thập niên trước đây, voi nhà Bản đôn có tới vài chục cá thể và voi rừng lên đến hơn nghìn con. Thì nay, theo nữ chủ nhân của một cửa hàng lưu niệm ở khu du lịch Buôn Đôn, cả Buôn Đôn vỏn vẹn chỉ còn 23 cá thể voi nhà và vài chục cá thể voi rừng. Phía bên ngoài, hơn chục chú voi nhà đang được điều động để thay phiên nhau nài khách tham quan lội sông Sêrêpôk, thì bên trong các quầy hàng lưu niệm bày bán vô số nhẫn xương voi, lông đuôi voi, lắc tay ngà voi, lược ngà voi... Lôi ra một chiếc đuôi voi còn nguyên chùm lông, chủ cửa hàng lưu niệm khẳng định cửa hàng của mình chỉ bán lông đuôi thật và khoe rằng nhà có tới 6 đuôi chùm đuôi nguyên vẹn như vậy, mỗi đuôi trị giá 32 triệu đồng, bán lẻ 350 nghìn đồng một sợi. Chúng tôi chỉ vào chiếc lắc tay trông như làm từ ngà voi, chủ tiệm hét giá 2,8 triệu đồng và giải thích rằng “lắc xương voi thì rẻ chứ ngà voi thì đắt”, và rằng “voi nhỏ cặp ngà nặng khoảng 20kg thì giá ngà là 32 triệu đồng/kg, còn voi già cặp ngà lớn nặng khoảng 40kg thì giá ngà là 40 triệu đồng/kg”. Nhẩm ra một cặp ngà của voi già trị giá tới 1,6 tỷ đồng. Đây là lý do mà không một chú voi nhà nào ở Buôn Đôn còn giữ được nguyên vẹn cặp ngà. Băng đường, vượt đoạn bờ sông đầy trắc trở, Ford Ranger theo chân một trong những chú voi tội nghiệp đang nài khách ra tới tận mép sông Sêrêpôk. Tặng voi ba bó mía để được chụp hình với chú voi 35 tuổi nặng hơn mình gấp rưỡi, Ford Ranger lặng lẽ quay lại Tỉnh lộ 1 dẫn về Buôn Ma Thuột, ra Quốc lộ 14 hướng về Sài Gòn.

Theo NgheNhinVietNam

Nguồn: https://nghenhinvietnam.vn/xe-doi-song/cafe-ranger-ky-3-ford-ranger-huong-ca-phe-va-voi-ban-don